فائزه وجداندار روانشناسی ، موفقیت |خانواده | کودک | تکنولوژی
خانواده یعنی جایی که زمان زیادی از عمر ما در آنجا سپری می‌شود و میزان خوشبختی و رضایت ما از زندگی ، به مقدار زیادی به شرایط خانواده و کیفیت روابط شکل یافته در خانواده وابسته است. خانواده همان جایی است که قسمت مهمی از سرنوشت بزرگسالان آینده‌ی اجتماع در آن رقم می‌خورد.
امروزه، سبک زندگی مدرن، مشغله‌های زیاد و فرصت‌های کم و دلایل متعدد دیگر، رُکن خانواده را با چالش‌های زیادی مواجه ساخته است. انسان به طور طبیعی به شادی، راحتی و لذت گرایش دارد و اگر خانواده این نیاز را برای او تأمین نکند، ممکن است که آن را در جاهای دیگری بجوید که در نهایت به تضعیف یا فروپاشی خانواده و روابط خانوادگی منجر شود. اما حفظ و تقویت شادی و صمیمیت در خانواده نیاز به دانش و مهارت دارد. در این مقاله ۱۰ روش مهم و مؤثر برای دستیابی به خانواده شاد و صمیمی را باهم مرور می کنیم .
۱- به طور مرتب و منظم باهم غذا بخورید
در قدیم ، دور هم نشستن و باهم غذا خوردن یکی از اصول ثابت خانواده‌ها بود. باهم غذا خوردن اهمیت، معنی و کارکرد زیادی دارد. مهم‌تر از همه این که اعضای خانواده همدیگر را می‌بینند و باهم حرف می‌زنند و از احوال همدیگر باخبر می‌شوند. امروزه به دلیل وضعیت کار و تحصیل و مشکلات زندگی ، شاید مقدور نباشد که با اعضای خانواده خود به‌هنگام تمام وعده‌های غذایی در کنار هم باشید، اما حتی‌الامکان سعی کنید که حداقل یک وعده در روز را باهم غذا بخورید. هنگام صرف غذا تلویزیون را خاموش کنید و موبایل‌ها را کنار بگذارید. هرگز بچه‌ها را عادت ندهید که موقع تماشای تلویزیون غذا بخورند، وگرنه دیگر هیچ وقت آنها را سر سفره پیدا نخواهید کرد. زمان وعده‌های غذایی فرصتی ارزشمند برای دیدن همدیگر، صحبت کردن و استراحت است، این فرصت را هرگز از دست ندهید.
۲- نظریات خود را باهم در میان بگذارید
به عنوان والدین سعی کنید به درستی این مسئولیت رو انجام دهید و همیشه نظر اعضای خانواده را در زمینه‌های مختلف بپرسید. نظرخواهی از کودکان، نوجوانان و جوانان تأثیر زیادی در عزت نفس آنها خواهد داشت. برای تصمیم‌گیری در هر موردی سعی کنید نظر تک‌تکِ افراد خانواده را بپرسید و با این عمل با آنها ثابت کنید که برای انها ارزش قائل هستید. منظور این نیست که حتماً بر طبق نظر آنها تصمیم بگیرید. تصمیم نهایی را خودتان، به عنوان والدین، بگیرید اما سعی کنید نظر آنها را هم به دقت بشنوید و دلایل‌شان را بررسی کنید و اگر نظر ایشان به‌نظر مفید بود، در تصمیم‌گیری خود از آن استفاده کنید. این کار به آنها این پیام را می‌دهد که شما برای نظرشان احترام قائل هستید و بدین ترتیب حس با ارزشمند بودن و عزت‌نفس را در ایشان تقویت می‌کنید. بعضی تصمیم‌گیری‌ها را بر عهده‌ی فرزندان خود بگذارید. مثلاً برای صرف شام قرار است بیرون بروید. تصمیم در مورد این‌که در کجا غذا بخورید را به آنها واگذار کنید، اما باز هم دلیل‌شان را بررسی کنید.
این نوع مشارکت در اظهارِنظر و تصمیم‌گیری، توانایی افراد در برقراری ارتباط، صحبت کردن، استدلال کردن و تصمیم‌گیری را، به ویژه در کودکان، بسیار تقویت می‌کند. همچنین نظرخواهی از بچه‌ها باعث می‌شود که شناخت بیشتری از آنها پیدا و صمیمیت خود را با آنها تقویت کنیم. از طرف دیگر، این‌کار باعث یادگیری بیشتر خودمان می‌شود. نظر بچه‌ها در برخی موارد بسیار خلاقانه، هوشمندانه و خردمندانه است. اگر فضای راحت و بدون پیش‌داوری را برای اظهار‌نظر آنها فراهم کنیم، نظرهای ایشان می‌تواند زندگی خانوادگی را غنی‌تر کند و شور و حال تازه‌ای به آن ببخشد.
۳- فرصت‌های شاد بودن را به حداکثر برسانید
بهتر است که در خانه از هر فرصتی برای شاد بودن استفاده کنیم .در واقع می‌توان به بهانه‌های مختلف جشن و سرور مختصری برپا کرد و به شادی پرداخت . بهتر است این اندیشه را به فرزندان خود منتقل کنید که خندیدن و شاد‌بودن دلیل نمی‌خواهد. هیچ‌گاه شادی را در ذهن آنها با داشتن امکانات خاص پیوند نزنید و شرطی نکنید، در‌غیرِ اینصورت آنها همیشه برای شاد بودن شرط و شروط خواهند گذاشت، مثلاً:
فقط اگر فلان اسباب‌بازی را داشته باشم، شاد می‌شوم.
فقط اگر در فلان رشته قبول شوم، خوشحال می‌شوم.
این شرط گذاشتن برای شادی و خوشبختی، یکی از دلایل اصلی غمگینی و افسردگی بسیاری از آدم‌هاست. پس سعی کنید که خنده و شادی را به عادتی روزمره تبدیل کنید وبرای شادی و خوشحال بودن به دنبال دلیل نباشید و هیچ فرصتی را برای شاد بودن در کنار همدیگر از دست ندهید.
۴- شوخ طبعی را تشویق کنید
یکی از راه‌های ایجاد شادی و خنده در خانواده، شوخ‌طبعی است و بهترین راه رسیدن به آن، این است که به خودمان بخندیم؛ به اشتباهاتی که مرتکب شده‌ایم، به ماجراهای خنده‌داری که برای ما پیش آمده است. به عنوان پدر یا مادر روی حس شوخی و طنزپردازی خود کار کنید و ببینید که به چه طریق می‌توانید باعث خنده و شادی افراد خانواده شوید. شوخ‌طبعی تأثیری متعادل کننده در شخصیت دارد و حس صمیمیت و دوستی را به افراد خانواده منتقل می‌کند. خنده یکی از بزرگ‌ترین تفریحات انسانی و ریشه‌دار‌ترین تفاوت میان انسان‌ها و دنیای حیوانات است،پس حتما حس شوخ طبعی رو در خودتان ایجاد کنید .
برخی افراد در گفتن لطیفه استعداد بالایی دارند اما برای خنداندن افراد خانواده لازم نیست که حتماً کمدین باشیم، ما همیشه می‌توانیم به خودمان بخندیم و خاطرات گذشته که برای ما نشان دهنده شادی بودند را مرور کنیم . هم‌نشینی با افراد جدی معمولاً آزاردهنده است. اگر گاهی بتوانید به خودتان بخندید، دیگران را هم تشویق می‌کنید که به شما بخندند. بدین ترتیب شما باعث شادی آنها می‌شوید و صمیمیت بیشتری بین افراد خانواده ایجاد می‌شود.
۵- بر نقاط مثبت شخصیت اعضای خانواده تمرکز کنید
خانواده بر رابطه‌ی بین اعضای آن استوار است و هرچه روابط بین اعضای خانواده صمیمی تر باشد ان خانواده استوار تر است . فرد فردِ اعضای خانواده، افرادی منحصر به‌فرد و با اخلاقیات متفاوت هستند. همیشه تفاوت روحیات و خلق‌و‌خوها را در نظر داشته باشید. شما ممکن است از برخی خصوصیات افراد خانواده‌ی خود خوشتان نیاید. اگر قرار باشد روی موارد ناخوشایند شخصیت افراد تمرکز کنیم به شادمانی و صمیمت خانوادگی لطمه خواهیم زد. پس همیشه روی نقاط مثبت شخصیت افراد خانواده تمرکز کنیدو سعی کنید اخلاق هم دیگر را درک کنید .
۶- به هنگام نیاز در کنارشان باشید
هر گاه که عضوی از اعضای خانواده به شما نیاز داشت، حتماً سعی کنید در کنارش باشید و او را همراهی کنید . این مواقع، لحظات حساس و خاصی است و امکان دارد که دیگر فرصت جبران پیش نیاید و به بنیان خانواده آسیبی وارد کند. مثلاً اگر به جشن آخر سال کودکستان دعوت شده‌اید، حتماً در آن شرکت کنید. این شاید از نظر شما اتفاق مهمی نباشد اما ممکن است از دید کودک شما معنای زیادی داشته باشد و شاید عدم حضور شما لطمه‌ی عاطفی شدیدی به او وارد کند که همیشه به آن فکر کند و شما را نبخشد. این را باید به شکل یک فرهنگ خانوادگی درآورد که هر وقت یکی از اعضا به حضور سایرین نیاز داشت، حتماً همه آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند و تمام سعی خود را برای حضور و مشارکت به‌انجام رسانند.
۷- احساسات خود را به شیوه‌های مختلف نشان دهید
برای ابراز احساسات در خانواده حد‌و‌مرزی قائل نشوید. خانواده باید امن‌ترین جایی باشد که اعضای آن بتوانند خود را همان‌طوری که هستند، به‌دور از هرگونه خودسانسوری و سرکوب، نشان دهند و بتوانند به راحتی هرچه تمام احساسات خود را به اشتراک بگذارند. افراد باید مطمئن باشند که به دلیل ابراز احساسات خود، مورد قضاوت، تهدید، تنبیه یا سوءاستفاده قرار نخواهند گرفت. پس به روش‌های مختلف از جمله با زبان کلامی و زبان بدن و سایر شیوه‌ها احساسات‌تان را به اعضای خانواده‌ی خود ابراز کنید. برخی از افراد می‌گویند که در صورت ابراز احساسات ممکن است طرف مقابل لوس و ازخودراضی شود. اگر شما سایر اصول رفتاری را رعایت کنید مطمئن باشید که چنین نخواهد شد و فرزند یا همسر شما بابت ابراز احساس صادقانه‌‌ای که به ایشان کرده‌اید قدردان شما نیز خواهند بود.
۸- به آنها بگویید که دوستشان دارید
«دوستت دارم» قدرتمندترین و تأثیرگذارترین جمله‌ای است که یک نفر می‌تواند به طرف مقابل خود بگوید . اما معمولاً پس از گذشت مدتی از زندگیِ مشترک این جمله کمتر و کمتر در میان همسران شنیده می‌شود. همان‌طور که در مورد قبلی نیز اشاره شد، شما می‌توانید این جمله را به شیوه‌های متفاوتی ابراز کنید، اما همیشه از نوع کلامی آن نیز استفاده کنید. البته، باید این جمله را با تمام وجود و با تمام عشقی که دارید ابراز کنید. ما اینجا توصیه نمی‌کنیم که نقش بازی کنید یا افراد خانواده‌ی خود را فریب دهید. بنابراین اگر احساس علاقه‌ی واقعی به همسر یا فرزند خود ندارید، به طوری که نمی‌توانید به شکل صادقانه و از صمیم قلب این جمله را به آنها بگویید، باید روی خودتان کار کنید و شاید بهتر باشد از یک مشاور خانواده کمک بگیرید.
۹- برای بازی‌های خانوادگی و دسته‌جمعی برنامه‌ریزی کنید
بازی و تفریح خانوادگی یکی از اساسی‌ترین عوامل تقویت شادی و صمیمیت در خانواده است. فقط کودکان نیستند که به بازی نیاز دارند. درون هر کدام از ما کودک درونی وجود دارد که نیاز به تفریح، بازی‌گوشی و شیطنت دارد. بنابراین، گاهی باید با همسر و فرزندان خود به بازی بپردازیم. هنگام بازی تفاوت‌ها فراموش می‌شود و معمولاً زخم‌های عاطفی و احساسی بهبود می‌یابد. در بازی، به کودک درون خود فرصت تفریح و لذت می‌دهیم. حتی بازی‌های فکری و به ظاهر جدی نیز این کارکرد را دارند. نیچه فیلسوف شهیر آلمانی می‌گوید: «خودِ واقعیِ انسان، فقط به‌هنگام بازی‌کردن نمایان می‌شود.» بازی فرصتی است تا تمام نقش‌ها و نقاب‌های تحمیلی را کنار بزنیم و خودِ خودمان باشیم، همان‌گونه که واقعاً هستیم.
در زندگی امروزی، نداشتنِ وقت و گرفتار بودن فقط بهانه‌ای است که فرصت این نوع مشارکت و لذت‌های خانوادگی را از خود و افراد خانواده دریغ کنیم. اما با برنامه‌ریزی می‌توان حداقل یک ساعت در هفته، مثلاً تعطیلات آخر هفته را به بازیِ خانوادگی اختصاص داد.
۱۰- گاهی آنها را شگفت‌زده کنید
هر از گاهی، موقعیت‌هایی ایجاد کنید تا اعضای خانواده‌ی خود را شگفت‌زده و آنها را غافلگیر کنید. با بالا رفتن سن، لذتی که از سخاوت و بروز احساس به‌دست می‌آوریم به‌مراتب بیشتر از لذتی است که از منتظر ماندن و دریافت‌کردن نصیب‌مان می‌شود. بنابراین وقتی که در موقعیتی غیرمنتظره و شگفت‌آور هدیه‌ای دریافت کنیم، هیجان و لذت فوق‌العاده‌ای برای ما خواهد داشت و در خاطرات ثبت خواهد شد . این نوع حرکات، خانواده را به شدت باهم صمیمی و نزدیک نگاه می‌دارد. هر از چند گاهی، با این نوع رویداد‌هایِ خوشایندِ غیرمنتظره موجبِ ایجاد هیجان و شگفتی در خانواده‌ی خود شوید.
