تربیت فرزندان در سنین بلوغ

درک صحیح دوران بلوغ

سن بلوغ از چه زمانی آغاز می شود؟

اولین چیزی که در مورد سن بلوغ باید بدانید این است که سن بلوغ دقیقا در چه زمانی شروع می شود. سن بلوغ در افراد متفاوت است عده ای خیلی زود بالغ می شوند و عده ای دیرتر ولی اکثر افراد به طور متعادل به این سن می رسند. اما تشخیص صحیح کوودکی و نوجوانی فرزندان می تواند کمک بزرگی به والدین برای داشتن رفتاری صحیح با فرزندان باشد. توجه داشته باشید فرایند بلوغ دو تا پنج سال زمان برای کامل شدن نیاز دارد.

سن بلوغ در دختران: دختران در سن 10 تا 14 سالگی و شاید کمی کمتر به سن بلوغ برسند که به عبارتی دختران کلاس سوم و چهارم ابتدایی به بعد در دوره بلوغ قرار می گیرند.

سن بلوغ در پسران: پسرها از بین ۱۳ تا ۱۶ سالگی می باشد که در واقع پسران از کلاس هفتم به بعد وارد دوره بلوغ می شوند.

نشانه های بلوغ در دختران و پسران

در سن بلوغ رفتار فرزندان با پدر و مادرشان عوض می شود و تمایل دارند و هر چه بیشتر از خانواده خود جدا و مستقل شوند. در این سن فرزندان به برقراری ارتباط با هم سن و سال های خود بیشتر گرایش پیدا می کنند و در سن بلوغ فرزندان سعی می کنند به شکل های مختلف در بیاییند و خود را شبه به شخصیت های محبوب خود کنند. فرزندان در سن بلوغ به تفاوت های خود با هم سن و سال های خودشان بسیار توجه می کنند و همین امر سبب به وجود آمدن بحث های بیشتر آنها در خانه می شود. علاوه بر تغییر رفتاری که با توجه به آن می توانید به بلوغ فرزندانتان پی ببرید نشانه های فیزیکی نیز وجود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد.

نشانه های بلوغ در دختران: از جمله نشانه های بلوغ در دختران می توان به بدخلقی و زود رنجی، رشد سینه ها، رشد قدی، جوش زدن در بدن، افزایش تعرق، تغییر شکل بدن، در آوردن مو در جاهایی از بدن که اصلا قبلا مویی نداشتند، عادت ماهیانه اشاره داشت.

نشانه های بلوغ در پسران: از جمله نشانه های بلوغ در پسران می توان به رشد موهای صورت و موهای زیر بغل، تغییر صدا، افزایش وزن، جهش رشد ناگهانی، بزرگتر شدن سینه ها و مو در آوردن بر روی سینه و بزرگ شدن بیضه ها اشاره داشت.

رفتار فرزندان در سن بلوغ چگونه است؟

یکی از درگیری های معمول در سنین بلوغ درگیری و مخالفت مکرر فرزند با پدر و مادرش است. نوجوانان در این سن کمی سرکش می شوند و در مورد زمینه های مختلف با والدین خود مخالفت می کند. البته نمی توان گفت که تمامی نوجوانان دچار چنین مشکلی می شوند ولی در اکثر موارد اتفاق می افتد.

دانستن یک نکته برای والدین حیاتی است که بدانند نوجوانان در سن بلوغ دست به هر کاری می زنند تا به استقلال برسند. هدف آنها تنها رسیدن به استقلال است و همین امر سبب دور شدن نوجوانان از والدینشان می شوند. به ویژه بچه هایی که بیش از اندازه به خانواده وابسته هستند، تلاش بیشتری در این زمینه از خود نشان می دهند. آنها این امر را به واسطه نظرهایی مخالف با نظر والدین نشان می دهند و آنچنان که قبلاً با پدر و مادر ارتباط برقرار می کردند، با آنها رابطه برقرار نمی کنند.

همچنان که بزرگتر می شوند، تمایل پیدا می کنند تا نسبت به مسائل مختلف دقیق تر و منطقی تر فکر کنند. آنها در ذهن خود ارزش های اخلافی مختلفی را تعریف میکنند، یک نظام ارزشی جداگانه را برای خود در نظر می گیرند، به همین دلیل رفتار و راهکارهایی که پیش از این والدین (پدر و مادر) در نظر می گرفتند دیگر کارگشا نمی باشد و مشکل آفرین جلوه می کند.

والدین در این شرایط باید به فرزند خود تا یک حد معقول فضا بدهند و به او اجازه دهند که احساس استقلال کند. پرسیدن این سوالات از خود به والدین قبل از داشتن هر گونه تصمیمی در زمان برخورد با فرزندان کمک می کند

آیا بیش از اندازه او را کنترل می کنم ؟

آیا به اندازه کافی به حرف های او گوش می دهم ؟

آیا به او اجازه می دهم تا نظر های مثبت خودش را در کارها اعمال کند ؟

آیا نحوه رفتار من با اون صحیح است ؟

چند راهکار برای داشتن رفتاری صحیح با فرزندان در سن بلوغ

والدین بعد از شناخت ویژگی و نشانه های دوران بلوغ و تشخیص زمان دقیق آن باید راهکار ها و استراتژی های درستی برای داشتن رفتاری صحیح با فرزندانشان در سن بلوغ داشته باشند. در ادامه چند راهکار مفید که بسیار به والدین در داشتن رفتاری صحیح در سن بلوغ کمک می کند را آورده ایم.

آگاهی خود را افزایش دهید

در مورد نوجوانان کتاب های مختلف بخوانید. باید به طور دقیق بدانید که چگونه میتوانید با غرور جوانی برخورد نمایید. تغییر حالات نوجوان در این سن یک امر کاملاً طبیعی است. باید آنقدر آگاهی داشته باشید که بتوانید حالت بعدی فرزند خود را پیش بینی کنید. والدینی که توانایی انجام چنین کاری را داشته باشند به طور حتم برنده میدان خواهند شد، و از سوی دیگر هر چقدر که شما اطلاعات بیشتری داشته باشید، راحت تر می توانید فرزند خود را هدایت کرده و او را در مسیر مناسب قرار دهید.

خیلی زود در مورد سن بلوغ با او صحبت کنید

صحبت کردن در مورد عادت ماهیانه و یا خواب های مرطوب کننده، زمانیکه نوجوان آنها را به خودی خود تجربه می کند، بدان معناست که شما صحبت کردن در مورد این مسائل را قدری دیر شروع کره اید. سوال های ابتدایی نظیر تفاوت میان بدن زن و مرد و اینکه بچه ها از کجا بوجود می آیند را پاسخ دهید، اما باید دقت داشته باشید که اطلاعات اضافی که نمی تواند هیچ کمکی به او کند را نیز در اختیارش نگذارید. فقط به سوالاتشان جواب دهید.

شما فرزند خودتان را بهتر می شناسید و می توانید متوجه شوید که چه زمان شروع به تعریف کردن لطیفه های جنسی می کند و چه زمان توجه او نسبت به ظاهر افراد افزایش پیدا میکند. این موقع زمان بسیار مناسبی است که سوالات خودتان را از او پرسید:

آیا در بدن خود متوجه تغییراتی شده ای؟
آیا احساسات تغییر کرده و متوجه بروز احساسات تازه ای شده اید؟
آیا گاهی اوقات بدون دلیل احساس ناراحتی می کنی؟

سالانه این کار را انجام دهید تا آنها شما را در جریان تغییراتی که در بدنشان رخ میدهد، قرار دهند. پزشک هم می تواند کودک را آزمایش کند و شما را در جریان روند تغییرات او در یکی و دو سال آینده قرار دهد. آزمایش پزشک می تواند شرایط مناسب را برای شما فراهم آورد تا با فرزند خود در مورد نوجوانی و بلوغ صحبت کنید. هر چقدر که این بحث را به آینده موکول کنید، سوء تفاهم کودک افزایش پیدا کرده و از تغییرات روحی و جسمی که برایش اتفاق می افتد بیشتر رنج خواهد برد.

از این گذشته هر چه زود تر آنها را با این مقوله آشنا کرده و سر صحبت را باز کنید، آنها با چشم های بازتری این دوران را سپری خواهند کرد. به آنها کتاب هایی را در مورد نوجوانی و دوران بلوغ که برای گروه سنی خودشان تالیف شده است، بدهید تا با اطلاعات مفید در این زمینه آشنا شوند. برایشان داستان هایی از دوران نوجوانی خود تعرف کنید. دانستن این مطلب که پدر و مادر هم چنین دورانی را پشت سر گذاشته اند به کودک آرامش بیشتری می دهد.

خودتان را جای او بگذارید

با فرزند در حال رشد خود اظهار همدردی کنید. به او بگویید که کاملاً طبیعی است که قدری مضطرب شود. به او بگویید که کاملاً طبیعی است که یکی از دوستانش امسال به سن بلوغ برسد و دیگر یکی دو سال دیگر.

موضع خود را معین کنید

اگر نوجوان خواست موهایش را رنگ کند، ناخن هایش را لاک بزند، لباس های پانکی بپوشد، پیش از ممنوع کردن این موارد یک بار دیگر در مورد تقاضای آنها فکر کنید. آنها هیچ ابایی از شکه کردن شما ندارند به همین دلیل برای جلوگیری از این امر بهتر است هر چند وقت یکبار به آنها اجازه بدهید تا یکی از موارد مورد علاقه خودشان را انجام دهند. اعتراض را برای کارهایی بگذارید که واقعاً مشکل آفرین هستند مانند: تنباکو، مواد مخدر، الکل.

انتظارات خود را ثابت نگه دارید

نوجوانان معمولاً از انتظاراتی که والدین از آنها دارند، دل خوشی ندارند؛ اما باید بدانند که پدر و مادر آنها را دوست می دارند و برایشان اهمیت و ارزش قائل هستند که یک چنین انتظاراتی را از آنها دارند. زمانیکه نمره خوبی در مدرسه گرفتند، آنها را تشویق کنید، اگر به اصول خانه پایبند بوده و قوانین را رعایت کردند نیز از آنها تقدیر و تشکر نمایید. اگر والدین انتظارات بجایی داشته باشند، نوجوانان هم آنها را رعایت خواهند کرد.

به او آگاهی بدهید و خودتان نیز اطلاعات جدید داشته باشید

دوران بلوغ بیش از هر زمان دیگر نوجوانان را ترغیب به کسب تجربه می کند و این تجربیات شامل موارد خطرناک نیز می شوند. انتظار نداشته باشد که نوجوان هیچ چیز در مورد مشروب، رابطه جنسی، و یا مواد مخدر نداند. پیش از آنکه کودک در معرض یک چنین مسائلی قرار بگیرد، این مسائل را با او در میان بگذارید و خیلی صریح در مورد آنها با او صحبت کنید. با این کار نوجوان در زمان بروز مشکل کاملاً مسئولانه می تواند از خود واکنش نشان دهد.

دوستان کودک خود را بشناسید، و همچنین با پدر و مادرهای آنها هم آشنا شوید. گفتگو با والدین آنها می تواند راه حل روشنی را در مقابل شما بگشاید. والدین میتوانند یکدیگر را از فعالیت های مختلف کودکان آگاه کنند بدون اینکه فرزاندانشان احساس کنند تحت کنترل هستند و با این کار محیط پاک و سالمی را برای آنها بوجود آورند.

با علائم خطر آشنا شوید

کمی تغییر و تحول در طی این دوران کاملاً طبیعی است، اما مشکلات حاد و تغییرات مکرر در رفتار نوجوان می تواند حاکی از وجود یک مشکل بزرگ باشد. در صورت بروز علائم زیر می توانید با پزشک متخصص تماس بگیرید:

افزایش بیش از اندازه وزن
مشکلاتی پیرامون خواب
تغییرات سریع و شگرف در اخلاق و روحیات
تغییر در انتخاب دوست
فرار از مدرسه به طور مکرر
افت تحصیلی
صحبت کردن درباره خودکشی
مشاهده علائم استفاده از تنباکو، الکل، یا مواد مخدر
شکستن قوانین حاکم بر جامعه

هر گونه رفتار عجیب دیگری که برای مدت زمانی بیش از ۶ ماه باقی بماند، جزء علائم مشکوک محسوب می شود. کمی تغییر کاملاً طبیعی است، اما تبدیل شاگرد اول به تنبل ترین شاگرد کلاس قدری مشکوک است. مشاور مدرسه، روانشان یا متخصص اعصاب و روان می توانند به شما کمک کنند تا بهترین شیوه درمان برای نوجوان را پیدا کنید.

به تنهایی او احترام بگذارید

برخی از والدین با این مورد به سختی کنار می آیند. آنها تصور می کنند که هر کاری که فرزندشان انجام دهد، به هر نحوی که شده به خودشان ارتباط پیدا می کند؛ اما برای اینکه به او کمک کنید تا بتواند پا به عرصه بزرگسالی بگذارد باید قدری به او تنهایی بدهید.

به زبان دیگر اتاق نوجوان و تماس های تلفنی او می توانند کاملاً خصوصی باشند. همچنین نباید انتظار داشته باشید که فرزندتان تمام افکار و تمایلات و فعالیت هایی را که انجام می دهد با شما در میان بگذارد. البته به دلیل مسائل ایمنی باید بدانید که او کجا می رود و مشغول انجام چه کاری است، اما لازم نیست که از کلیه جزئیات مطالب اطلاع داشته باشید. همچنین نباید انتظار داشته باشید که شما را به جمع خودشان دعوت کنند!

ببینید چه چیزی می خواند و نگاه می کند

برنامه های تلویزیونی، مجله، روزنامه، کتاب، اینترنت و … کودک از منابع بیشماری میتواند اطلاعات بسیار زیادی بدست آورد. نگران نباشید اگر نوجوان شما ساعات طولانی جلوی تلویزیون می نشیند و یا با اینترنت کار می کند. فقط کافی است بدانید که مشغول انجام چه کاری است، و یا با چه کسانی ارتباط برقرار می کند.

قوانین منطقی تعیین کنید

وقت خواب برای نوجوان باید کافی باشد، درست مانند زمان کودکی. زمانیکه کودک با شما صادقانه برخورد میکند، او را تشویق کنید. اگر نسبت به خوابیدن راس ساعت ۱۰ از خود واکنش نشان می دهد، زمان خواب او را به ۳۰/۱۰ افزایش دهید. باید بر روی کارهایی که انجام می دهید یک مرتبه دیگر به طور دقیق فکر کنید و باز اندیشی انجام دهید. شما هم وقتی به سن آنها بوده اید همین مشکلات را با خانواده خود داشتید.

آیا این دوران تمام شدنی است؟

همچنان که کودک در طی دوران بلوغ رشد می کند، شما خودتان به راحتی متوجه افت و خیزهای این دوران خواهید شد. به مرور زمان صاحب فرزندی می شوید که مستقل تر، منطقی تر، و مسئول تر است. بنابراین شعاری که والدین موفق به فرزند خود می دهند را به یاد داشته باشید: “با کمک هم وارد این دوران می شویم و با کمک هم از آن خارج می شویم!”

شناخت شخصیت نوجوان در سن بلوغ

زمانی که والدین با ویژگی های دوران نوجوانی و جوانی آشنا باشند، دیگر بسیاری از رفتار های ناخوشایند آنان را غیر طبیعی نمی پندارند و این امر سبب بروز عکس العمل در بین والدین و فرزندان نمی شود و به تیرگی روابط نوجوان با خانواده ختم نمی شوند. والدین باید دلیل رفتار نوجوانان را در این سن درک کنند همین امر کمک می کند که دیگر از بسیاری از رفتار های فرزندشان عصبانی نشوند و بتوانند کنترل شرایط را در دست داشته باشند.

استفاده از روش نادیده گرفتن

از موثرترین روش های تربیتی می توان به روش تغافل اشاره داشت. روش تغافل یعنی مسائل و مشکلات نوجوانان را بزرگ نشان ندهیم که در او ایجاد وحشت نماییم و او را از لحاظ رفتاری دائم بازخواست نکنیم. والدین توجه داشته باشند نباید نوجوان را در حالت ترس و حراس نسبت به خود قرار دهند. شاید گاهی لازم باشد تا از خطاهای نوجوانان چشم پوشی شود و به رویشان نیاوریم که همین امر سبب می شود تا حرمت ها در خانه و خانواده شکست نشود که سبب تحکیم بیشتر خانواده می شود. البته تشخیص این مورد باید با هوش و ذکاوت خودتان صورت گیرد.

آموزش به نوجوانان

همیشه آگاهی داشتن نسبت به یک موضوع ترس و اضطراب نسبت به آن را کم می کند. والدین با آموزش دادن مورد بلوغ، مهارت دوست یابی، مهارت حل مساله ، نحوه گذارندن اوقات فراغت، مهارت برنامه ریزی درسی و … می توانند تا حد زیادی مشکلات دوران بلوغ نوجوانان را کاهش دهند.

برقراری رابطه دوستانه با نوجوانان

والدین اگر علاوه بر ایفای نقش پدری و مادری خود دوست و رفیق فرزندانشان باشند و یک رابطه صمیمی با آنان داشته باشند. می توانند تا حد زیادی در برطرف کردن مشکلات و جلوگیری از خطا رفتن آنان موثر باشند. از جمله کارهایی که می تواند صمیمیت والدین با فرزندان را افزایش دهد گوش دادن به حرف های آنان به دور از هر گونه قضاوت و تحقیر، وقت گذاشتن برای نوجوانان، سرکوب نکردن ایده های آنان و … اشاره داشت.

اعتماد سازی

باید بتوانیم حس اعتماد نوجوانان را نسبت به خودمان جلب کنیم. اگر اعتماد میان نوجوانان و والدین کمرنگ شود او برای حل مشکلاتش به سراغ دیگران می رود. از آنجایی افراد در سن نوجوانی بیشترین تاثیر پذیری را دارند مشورت گرفتن از دیگران می تواند بسیار برای آنان خطرناک و مشکل ساز باشد.

در دسترس بودن و داشتن ارتباط کلامی با نوجوانان

با توجه به مشغله های کاری دنیای امروزه والدین کمتر برای فرزندانشان وقت می گذارند و بسیاری از والدین فکر می کنند زمانی که کودک از یک سنی بزرگتر شد دیگر نیاز به توجه ندارد که این بسیار این امر اشتباه است.

از به کار بدن جملات دستوری و نصیحت خود داری کنیم

در زمان برخورد با فرزندان در سن بلوغ نباید نقش دستور دهنده داشته باشیم به جای آن ایفاری نقش همراه و حامی می تواند بسیار نتایج رضایت بخش تری داشته باشد.

پرهیز از مناقشات و دعوای خانوادگی

خانه بایستی محل آرامش و امن و مستحکمی برای تمامی اعضای خانواده باشد. وجود این مکان امن و آرامش بخش برای نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است. جر و بحث والدین با یکدیگر می تواند بسیار بر روی رفتار نوجوان و دوری گزینی وی از خانواده تاثیر گذار باشد.

تکیه بر نقاط قوت

بهتر است به جای صحبت با نوجوانان در مورد ضعف ها و کاستی های او با تحقیر و سزنش و مقایسه کردن وی با بقیه نوجوانان بر روی نقاط قوت او دست بگذاریم و سعی در از بین بردن ضعف هایش داشته باشیم.

انتظارات بی جا نداشته باشیم

با کسب شناخت از نوجوان در سن بلوغ باید بدانیم که در حال تکامل بخشیدن به ویژگی های رفتاری و اختلاقی خودش است و یک شخص کامل نشده است و خطا و اشتباه در بسیاری از رفتار های و برخورد وی دیده می شود. اما باید صبر و حوصله داشته باشید و کم کم مشکلاتش را با توجه به ظرفیتی که از وی سراغ دارید بر طرف نمایید.

فعال بودن پدر در تربیت فرزند

در اکثر خانواده ایرانی مادران به تنهایی وظیفه تربیت فرزندان را به عهده دارند که اما یک نوجوان برای پیدا کردن جایگاه و شخصیت خود نیاز به وجود پدر دارد که با تکیه بر روی پرش بتواند ویژگی های خود را تکامل بخشد.

جلوگیری از تنهایی فرزندان پس از بلوغ

فرزندان بعد از به بلوغ رسیدن نیاز به مراقب و جلوگیری از تنهایی دارند. چرا که با بسیاری از مسائل و مشکلات دنیای امروز آشنا نیستند. بسیاری از انحرافات با توجه به تحقیقات روانشناسی ریشه در تنهایی دارد که سبب می شود فرد برای پر کردن تنهایی هایش، مسیر های درستی را برنگزیند. البته توجه داشته باشید که منظور ما فوضولی کردن و سرک کشیدن گاه و بیگاه نارحت کننده در کارهای نوجوانتان نیست.

منبع : هنرزندگی – مردمان